Weerloos

Capella Brabant en Two Horns and a Hammond verbinden sacrale melodieën met actuele geïmproviseerde muziek

FRANK MARTIN / IMPROVISATIES JAZZMUSICI / JOHAN SEBASTIAAN BACH

Capella Brabant Kamerkoor

• Marc Versteeg dirigent

Two Horns and a Hammond

• Jeroen Doomernik bugel
• Paul van Kemenade saxofoon
• Carlo de Wijs hammondorgel

Zaterdag 14 september 2019 – LocHal, Seats2Meet, Glazen Zaal, Tilburg
Zondag 15 september 2019 – Grote Kerk, Den Bosch

(Lees hier de jubelende concertrecensie in Jazznu.com van Rinus van der Heijden)

programmatoelichting

FRANK MARTIN (1890-1974)
Messe pour double choeur a cappella (1922/1926)

• Kyrie
• Improvisatie
• Gloria
• Improvisatie
• Credo
• Improvisatie
• Sanctus
• Improvisatie
• Agnus Dei

JOHANN SEBASTIAN BACH (1685-1750)
Ach Herr, laß dein lieb’ Engelein
slotkoraal Johannes-Passion

WEERLOOS

De Mis voor dubbelkoor a cappella van Frank Martin is een monument uit de twintigste-eeuwse muziekgeschiedenis en een persoonlijk document van de componist. Muziek van onvergankelijke schoonheid en alom geliefd. Het werk heeft geen liturgische intenties, het is een belijdenis van de componist zelf. Met een tijdsduur van nog geen dertig minuten vraagt het concertprogramma wel om aanvulling. Maar de iconische Mis van Martin is zo weerloos, teder en uniek dat het zich maar lastig laat combineren.

misdelen en improvisaties

Capella Brabant kiest voor ‘contrapunt’, repertoire dat contrasteert waardoor het een het ander juist in het zonlicht plaatst. Een muzikale ‘evenknie’ zou de glans van de Mis maar doen verbleken. Eerdere samenwerking met de jazzmusicus Jeroen Doomernik was dermate inspirerend dat er is gekozen om de Mis te combineren met improvisaties.

De sacrale melodieën van Martin worden verbonden met actuele geïmproviseerde muziek. Misdelen en improvisaties wisselen elkaar af, een verweving volgens kerkelijk ritueel. In de oorspronkelijke rooms-katholieke liturgie worden vaste misdelen (ordinarium) ook alternerend gezongen met wisselende gezangen (proprium).

Dankzij de authenticiteit en kwaliteit van de jazzmusici geloven we in de gewaagde programmering. Jeroen, Paul en Carlo leveren – muzikaal, vakkundig en respectvol naar het origineel – kwetsbaar commentaar op de muziek van Martin. Dichter Lucebert verwoordde het al eens: “Alles van waarde is weerloos”.

mis van martin

Frank Martin schreef zijn Mis in 1922. Hij hield het werk veertig jaar voor zichzelf, het werd pas gepubliceerd en uitgevoerd in 1963. Franz Brunnert, dirigent van de Burgenhagen Kantorei uit Hamburg, drong aan op publicatie van de Mis en bracht het werk in première.

Martin kwam uit een domineesgezin. Religieuze thema’s vormen de basis van veel van zijn muziek. Hoe liturgisch de tekst ook moge zijn, Martin componeerde zijn Mis als een persoonlijke muzikale uiting van de woorden van het ordinarium. Zoals hij ten tijde van de première schreef: “Ik wilde [aanvankelijk] niet dat het werk zou worden uitgevoerd. Ik vond het een zaak tussen God en mijzelf.”

Met zijn calvinistische achtergrond was Martin niet grootgebracht in de rooms-katholieke traditie van een gezongen mis met gregoriaanse gezangen. Hoewel zijn Mis geen gregoriaans bevat is de invloed ervan wel hoorbaar. De Mis eindigde in 1922 met het Sanctus. In 1926 haalde Martin het werk weer tevoorschijn en voegde er een ontroerend Agnus Dei aan toe. Het tweede koor houdt een vast ritme aan terwijl het eerste koor, unisono, terugkeert naar het gregoriaanse idioom van het Kyrie. Pas bij de laatste evocatie van vrede komen beide koren eensgezind samen en eindigt het werk in onvergankelijke schoonheid.

bach

Johann Sebastian Bach is de inspiratiebron voor álle musici. Met het koraal uit zijn Johannes-Passion wordt het concert gezamenlijk beklonken. De slotzin “Ich will dich preisen ewiglich!” krijgt hier een universele betekenis.

weerloos wordt mede mogelijk gemaakt door